Terugblik Kennisatelier Het Wijkkompas

Het Wijkkompas – Dieke Schutjens en Klaas Vegter

Het Wijkkompas is een ondersteunend online instrument voor projectteams die bezig zijn met het verduurzamen van een wijk, legt Dieke uit. Het geeft antwoord op vragen als: waar moet je beginnen? Wie moet je op welk moment betrekken? Hoe is de verhouding van technische en sociale vraagstukken gedurende het proces? Het hele proces, van begin tot eind, wordt beschreven. Aangezien dit proces wel 5 tot 10 jaar kan duren, is een gestructureerd proces dus heel belangrijk.

Het zorgt er aan de ene kant voor dat de perspectieven en belangen van verschillende relevante partijen (netbeheerder, bewoners, woningcorporatie en gemeente) in beeld blijven. Daarnaast biedt het een gemeenschappelijke taal voor iedereen die is betrokken. Dat is waardevol, want in de praktijk blijkt vaak dat mensen eenzelfde begrip op heel verschillende manieren invullen. Het Wijkkompas voorkomt dat je langs elkaar heen praat, zowel wat inhoud als proces betreft.

Het Wijkkompas is ontstaan vanuit de Ontwikkeltafel Wijken met Nieuwe Energie van Stroomversnelling. Het is ontwikkeld in samenwerking met zestien partner-organisaties, van woningcorporaties en bouwers tot kennisorganisaties en gemeenten. De inhoud is gebaseerd op praktijkervaringen uit verschillende wijken en buurten die al langere tijd bezig zijn met de wijkaanpak.

Divergeren en convergeren
Klaas vertelt dat de aanpak is gebaseerd op het principe van divergeren en convergeren. Dat betekent in dit geval dat er in eerste instantie bij zoveel mogelijk partijen zoveel mogelijk inzichten worden opgehaald om vervolgens gemeenschappelijk een doel te bepalen. Vervolgens wordt dat doel vertaald in een concreet plan (Wijkuitvoeringsplan). De stappen die daarbij horen, zien er als volgt uit:

• Besluit om de wijkaanpak te starten: afbakenen gebied en stakeholders en de wijze van samenwerking – dit is vastgelegd in de Transitievisie Warmte
• Karakteriseren van het gebied: duiding geven aan technische en sociale aspecten van de wijk en gewenst toekomstbeeld
• Strategieën bepalen om toekomstbeeld te realiseren
• Keuzes maken met als doel om tot een Wijkuitvoeringsplan te komen
• Voorbereiding van de uitvoering: vertaling van plan in maatregelen op complexniveau en onderlinge afstemming
• Realisatie & nazorg

Hoewel dit de indruk wekt dat het een lineair proces is, benadrukken Dieke en Klaas dat dat zeker niet het geval is. Er lopen allerlei zaken door elkaar. Het is een ‘iteratief proces’ dat alle kanten opgaat.

Technisch én sociaal
De kracht van het Wijkkompas is dat het een integrale tool is die, naast het technisch-economische perspectief, ook veel aandacht heeft voor het sociaal-maatschappelijk aspect. De ervaring leert dat aan het begin van het proces het sociaal-maatschappelijke perspectief dominanter is, terwijl het technisch-economische aspect op een later moment relevanter wordt. Maar uiteindelijk blijven beide sporen van begin tot eind belangrijk.

Knooppunten
Stroomversnelling heeft voor het gehele proces in totaal 90 ‘knooppunten’ bepaald. Dat zijn momenten die een beslissende invloed hebben op de rest van het proces. Per knooppunt is een verdiepingspagina opgesteld waarop de stap wordt beschreven, tips en bronnen worden aangereikt en praktijksituaties zijn uitgewerkt. Het is de moeite waard om zo’n pagina van wijkkompas.nl erbij te pakken als je toewerkt naar een knooppunt.

Praktijkvoorbeelden
Tot slot gingen Dieke en Klaas nog in op twee concrete casussen: Apeldoorn en Leusden. In het dorp Loenen en de wijken de Maten en de Parken in de gemeente Apeldoorn zijn met bewoners sessies georganiseerd om gezamenlijk de stand van zaken te bepalen. Door dit te doen én de vervolgstappen te bepalen, wordt het proces overzichtelijker en voelen bewoners meer verantwoordelijkheid. Het is een goed voorbeeld hoe een gemeente het proces kan aanjagen en bewoners kan activeren.

In de wijk Rozendaal in Leusden lag het initiatief juist bij een groep bewoners. Ze klopten aan bij de gemeente voor ondersteuning. Sindsdien heeft de gemeente vooral een faciliterende rol en blijft het initiatief bij de bewoners liggen.

Nalezen en kijken?
Hier kun je het kennisatelier terugkijken. Hier staat de presentatie van Stroomversnelling.
Het Wijkkompas is te vinden en gratis te gebruiken op https://wijkkompas.nl.

Deze knooppunten zijn ingedeeld in twee sporen, namelijk de sociaal-maatschappelijke stroom en de technisch-financiële sporen. De ervaring leert volgens Klaas dat met name in het begin de nadruk op het sociaal-maatschappelijke aspect ligt en later de technisch-financiële aspecten zwaarder gaan wegen. Uiteindelijk blijven beide sporen van begin tot eind belangrijk.

Wees erbij!

Verdiepingsworkshops Wijkkompas op 7 en 21 maart

Op dinsdag 7 en dinsdag 21 maart worden van 14 tot 17 uur vanuit Het Wijkkompas twee gratis verdiepingsworkshops aangeboden voor deelnemers van Wijk van de Toekomst. De workshop op dinsdag 7 maart in Apeldoorn heeft het thema ‘Van een transitievisie warmte naar de uitvoering?’ en gaat over wijken waar het proces zich nog in een relatief vroeg stadium bevindt. Daarbij zal gemeenschappelijk aan de hand van het Wijkkompas worden bepaald wat de stand van zaken in jouw wijk is. Zijn alle stakeholders in beeld? Wat is het verhaal van de wijk? Wat moet er gebeuren om het proces te versnellen?

De workshop op dinsdag 21 maart gaat over ‘APK van mijn wijkaanpak’ en is bedoeld voor wijken die al verder in het proces zijn. Het is een goede gelegenheid om te reflecteren op het proces tot nu toe en te kijken welke aspecten meer aandacht nodig hebben en hoe je daarmee aan de slag kunt gaan.

Bij iedere workshop is er plek voor ongeveer 25 deelnemers, dus meld je snel aan!
Aanmelding voor 7 maart: ‘van een transitievisie warmte naar de uitvoering?’
Aanmelding voor 21 maart: ‘APK van mijn wijkaanpak’